Alergia zaliczana jest do tak zwanych „chorób cywilizacyjnych” i stanowi niezwykle ważny i trudny problem dla współczesnej medycy. Jest to inaczej nieprawidłowa odpowiedź naszego układu odpornościowego na różne substancje obecne w otaczającym nas środowisku – zwane inaczej alergenami. Możemy do nich zaliczyć: pokarmy (najczęściej mleko, jaja, orzechy, cytrusy), pyłki roślin (drzewa, trawy), sierść zwierząt, jady owadów, roztocza kurzu domowego, leki czy kosmetyki i środki chemiczne. Nasz organizm w wyniku kontaktu z konkretnym alergenem wytwarza przeciwciała przeciwko pozornie niegroźnej substancji, prowadząc do uszkodzenia własnych tkanek i rozwinięcia przewlekłego stanu zapalnego.
Istnieją skrajne przypadki, w których pewne substancje mogą wywołać groźne dla życia reakcje anafilaktyczne, a nawet wstrząs. Do najczęstszych alergenów mogących spowodować tak gwałtowne reakcje należą: jady owadów, ryby, orzechy, lateks, antybiotyki.
Zgodnie z najnowszymi wytycznymi dotyczącymi żywienia niemowląt w pierwszym roku życia najlepszym rozwiązaniem jest stopniowe wprowadzanie nowych produktów do diety dziecka, co pozwoli na zaobserwowanie reakcji organizmu na potencjalny alergen. Najbardziej narażone na alergie są te dzieci, których rodzice również są alergikami, choć do czynników predysponujących należy również zaliczyć czynniki środowiskowe (zanieczyszczenie powietrza, dym papierosowy, zwiększenie ilości używanych kosmetyków i środków chemicznych oraz ogólna poprawa warunków życia). Pamiętajmy, że długotrwałe karmienie piersią jest czynnikiem chroniącym przed wystąpieniem alergii.
Alergie wziewne
Alergie wziewne objawiają się pod postacią kataru siennego, zapalenia spojówek, wysypki czy nawet astmy. Najczęściej uczulają: pyłki traw, chwastów i drzew, ale także alergeny pleśni czy roztocza. Roztocza kurzu domowego są to mikroskopijne pajęczaki, żywiące się martwym naskórkiem człowieka złuszczającym się każdego dnia. Roztocza znajdują się na przedmiotach i miejscach, z którymi spotykamy się na co dzień – łóżka, zasłony, dywany. Bardzo dobrze czują się w pomieszczeniach wilgotnych i o wysokiej temperaturze. Alergie wziewne to także skutek nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na sierść zwierząt, a dokładniej ich ślinę pozostawioną na futrze podczas jego pielęgnacji. Warto pamiętać, iż potencjalnym źródłem wystąpienia alergii mogą być również alergeny moczu gryzoni (świnka morska, króliki, myszy, szczury), a także karaluchy.
Alergie pokarmowe
Najczęstszymi produktami, które odpowiadają za wywołanie alergii u dziecka są mleko krowie i jaja. Ten problem dotyczy 4–8% dzieci. Na szczęście większość maluchów wyrasta z alergii na mleko przed ukończeniem 3 roku życia – dotyczy to 85% alergików. Co ciekawe aż 80% dzieci uczulonych na orzechy arachidowe nie wyzbywa się tej alergii wraz z wiekiem i może reagować silną reakcją anafilaktyczną czy wstrząsem zagrażającym życiu nawet po kontakcie ze śladową ilością tego alergenu. Nierzadkim antygenem jest także pszenica. Nie należy jednak mylić alergii na pszenicę z celiakią – chorobą, która jest powodowana nadwrażliwością na gluten i powoduje zanik kosmków jelitowych oraz zaburza wchłanianie substancji odżywczych (efekt odpowiedzi immunologicznej na własne antygeny).
Jak rozpoznać alergię u dziecka?
U małych dzieci najczęściej jesteśmy w stanie zauważyć objawy skórne – atopowe zapalenie skóry i wysypki, a także objawy pokarmowe – bóle brzucha czy biegunki. W rzadkich przypadkach alergia może występować pod postacią nietypowych symptomów takich jak: nawracające infekcje górnych dróg oddechowych czy przewlekły kaszel. Dolegliwości te mogą występować przez cały rok lub tylko od czasu do czasu, a także nasilać się po ponownym kontakcie z alergenem. Aby postawić konkretną diagnozę, najlepiej skonsultować się z lekarzem, który zrobi testy skórne na najczęstsze alergeny pokarmowe, wziewne i środowiskowe. Teoretycznie testy wykonać można już u niemowlaka, jednak najbardziej wymierne będą u dzieci, które skończyły 2 rok życia- wynika to z niedojrzałości układu odpornościowego w pierwszych latach życia. Należy jednak pamiętać, że nawet jeśli testy alergiczne wyjdą dodatnie, to rozpoznanie może być postawione jedynie wtedy, gdy idzie to w parze z objawami uczulenia. Leczymy człowieka nie wyniki badań.
Jak je leczyć?
Leczeniem jedynym i najskuteczniejszym jest wyeliminowanie lub zminimalizowanie kontaktu z uczulającym alergenem. Jeśli jest to jednak niemożliwe, posiłkujemy się leczeniem objawowym po konsultacji z lekarzem. Jeśli alergia powoduje objawy skórne, pamiętaj o jak najczęstszym i delikatnym nawilżaniu. Ważne, aby kosmetyki, których używasz do pielęgnacji skóry maluszka były hipoalergiczne, o jak najmniejszej ilości składników, nie zawierające szkodliwych konserwantów. W atopowym zapaleniu skóry świetnie sprawdzają się emolienty. Pamiętajmy, by przy wyborze proszku do prania kierować się podobną zasadą. Jeśli problemem Twojego dziecka są roztocza, zadbaj o to, by prać jak najczęściej pościel. Jeżeli dolegliwości są bardzo nasilone, warto się zastanowić nad rezygnacją z przedmiotów, które są siedliskiem roztoczy (dywany, zasłony). Warto również postarać się o wyrobienie nawyku sprzątania domu na bieżąco, co pozwoli na zmniejszenie ilości roztoczy w domu.
