Czym jest integracja sensoryczna?

To zdolność odczuwania, przetwarzania i organizowania informacji, które są przekazywane dziecku przez jego własny organizm i otoczenie. Jest to więc porządkowanie i składanie pojedynczych bodźców płynących z oczu, uszu, skóry, narządu równowagi, mięśni czy ścięgien w informacje przesyłane do mózgu, gdzie są integrowane z już istniejącymi informacjami. Aby motoryka ciała dziecka dostosowała się do otoczenia, a mózg działał prawidłowo i uruchomił adekwatną odpowiedź ruchową i myślową, funkcje te muszą być zrównoważone. Integracja sensoryczna ma bardzo duże znaczenie przy rozwoju fizycznym i psychicznym dziecka, ma wpływ na jego zdolności do przyswajania wiedzy oraz na samoocenę.

Jak rozpoznać, że dziecko ma problemy z przetwarzaniem bodźców sensorycznych?

W tym celu specjaliści podzielili sferę sensoryczną na poszczególne elementy, np. rejestrowanie, modulację i odpowiedź. Trudności z rejestrowaniem mogą się objawiać tym, że dziecko zbyt słabo reaguje na dotyk lub ruch, może także reagować na różne bodźce z opóźnieniem lub odwrotnie – zbyt gwałtownie. Problem z modulacją występuje wtedy, gdy dziecko źle znosi zmiany w życiu codziennym: łatwo się rozprasza, jest zbyt aktywne, ciężko mu przejść z jednej czynności w drugą albo przeciwnie – jest nieobecne, wycofane z życia i zamknięte w sobie.

Układy sensoryczne

Należy pamiętać także o istnieniu trzech układów sensorycznych. Istotne jest ich prawidłowe funkcjonowanie oraz współpraca między sobą. Zaburzenie ich działania powoduje problemy dotyczące interakcji z otoczeniem oraz rozpoznawania sygnałów, które wysyła organizm.

• Układ dotykowy – jest istotny przy rozpoznawaniu przedmiotów, odczuwaniu bólu oraz rozpoznawaniu czy dany przedmiot jest gorący lub zimny, ostry czy tępy, gładki czy szorstki, itp.
• Układ przedsionkowy – odpowiedzialny jest za koordynację oczu, głowy, kończyn ciała. Pozwala na balansowanie na równoważni, huśtanie się na huśtawce, łapanie równowagi.
• Układ prioprioceptywny – wykorzystuje informacje przesyłane przez mięśnie i stawy, aby informować mózg o pozycji ciała lub poszczególnych jego części. Dzięki niemu wiemy jak ułożone są nasze kończyny bez patrzenia na nie, co pozwala na planowanie i prowadzenie ruchu nawet bez informacji uzyskanej z narządu wzroku (np. możemy poruszać się czy nawet wejść po schodach w całkowitej ciemności).

Sygnały alarmujące, że Wasze dziecko może cierpieć na zaburzenia integracji sensorycznej:

• Nadwrażliwość lub niewrażliwość na dotyk, ruch, bodźce słuchowe lub wzrokowe
• Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej
• Różne opóźnienia, np. zdolności językowych, zdolności ruchowych, opóźniony rozwoju mowy
• Problemy z koordynacją ruchową, zaburzenia czucia równowagi
• Trudności z niską samooceną
• Niewłaściwy poziom uwagi

Jeśli zaniepokoi Was któryś z wymienionych objawów, warto skonsultować się ze specjalistą, który podda dziecko diagnozie i oceni, czy dziecko rozwija się nieharmonijnie i wymaga terapii SI. Diagnoza jest podstawą do ułożenia dziecku ćwiczeń, polegających na stymulacji zaburzonych kanałów zmysłowych w celu wyrobienia tolerancji na bodźce sensoryczne.

Więcej informacji o zaburzeniach integracji sensorycznej, diagnozowaniu i dalszym postepowaniu z dzieckiem na stronie Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej SI: www.pstis.pl.