Sen dla każdego organizmu odgrywa bardzo ważną rolę. Jest to czas nie tylko intensywnej regeneracji, ale także niezwykle intensywnego rozwoju. Największe zapotrzebowanie na sen występuje w okresie niemowlęcym i w okresie pokwitania. U każdego dziecka zapotrzebowanie to może się indywidualnie różnić, ale można określić ogólne ramy czasowe odpowiedniej ilości snu dla dziecka.

Noworodek do pierwszego miesiąca życia może spać nawet 16-20 godzin na dobę, jednak ze względu na mniejszą objętość żołądka częściej będzie wybudzać się do karmienia w celu zaspokojenia głodu. Z każdym miesiącem zapotrzebowanie na sen u maluszków maleje. Gdy niemowlę ma dwa miesiące przesypia od 12 do 18 godzin. Niemowlęta oczywiście nie przesypiają tylu godzin naraz. Budzą się średnio co 3-4 godziny na karmienie, gdy mają kolkę lub mokrą pieluszkę. Takie maluchy nie rozróżniają pory dnia, dlatego na zmianę śpią i budzą się przez całą dobę. Małe dzieci lubią rutynę i powtarzający się rytm dnia. Warto więc wypracować własny harmonogram i wykonywać dane czynności w podobnych godzinach. Gdy dziecko skończy pół roku liczba przespanych godzin maleje do 16. Zapotrzebowanie na sen u rocznych dzieci wynosi 12-14 godzin. Powinno to być około 12 godzin w nocy i dwóch w dzień. Większość dzieci po skończeniu roku rezygnuje z drugiej drzemki w ciągu dnia. Zmienia się przez to ich rytm dzienny oraz pory posiłków, dlatego należy dostosować je do nowego rytmu, tak aby malec nie szedł spać głodny. Po upływie 1,5 roku sen nocny stale się wydłuża, a liczba drzemek w dzień zmniejsza.

Kiedy dziecko powinno przesypiać całe noce? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Są dzieci, które już w wieku 6 tygodni potrafią przespać w nocy 6–7 godzin bez pobudki (co nie oznacza, że ta sytuacja nie ulegnie zmianie, np. podczas skoków rozwojowych, ząbkowania etc.) Są też takie, które mają 4 lata i na palcach jednej ręki można zliczyć ich przespane bez pobudek noce. Jedno i drugie jest zupełnie normalnym zjawiskiem. Dzieci w wieku 2-4 lat czasem rezygnują z dziennej drzemki, lecz większość maluchów jeszcze potrzebuje popołudniowego leżakowania. Organizm dziecka sam domaga się snu wtedy, gdy potrzebuje regeneracji, dlatego nie powinno się zmuszać dziecka do odpoczynku, gdy tego nie potrzebuje. Dzieci w wieku 2-4 lat średnio potrzebują 11-13 godzin snu. Jeżeli maluch rezygnuje z popołudniowej drzemki, rano budzi się wypoczęty i spokojnie doczekuje pory spania to wszystko jest w porządku. Natomiast jeżeli w ciągu dnia dziecko jest marudne, zasypia na siedząco, lub wręcz odwrotnie, jest pobudzone przed porą spania – oznacza to, że nie przesypia wystarczającej ilości godzin. W tym wieku mogą pojawić się problemy z usypianiem dzieci. Ważne jest, aby rodzice byli konsekwentni w ustalaniu i przebiegu rytuałów spania.

Zapotrzebowanie na sen u dzieci w wieku 4-6 lat spada do około 12 godzin. Dziecko powinno już samodzielnie zasypiać. Często w tym wieku maluchy zaczynają bać się ciemności, można wtedy zostawić włączoną lampkę nocną. W wieku szkolnym 6-8 lat dzienne drzemki odchodzą w zapomnienie. Dziecko przesypia ok. 8-10 godzin. To okres w życiu dziecka, gdzie stany lękowe mogą utrudniać zasypianie, wtedy ważne jest wspólne wyciszenie przed zaśnięciem.

Dla zachowania optymalnego zdrowia czas regularnego snu powinien wynosić:

• u niemowląt w wieku 4–12 miesięcy – 12–16 godzin na dobę (w tym drzemki w ciągu dnia,
• u dzieci w wieku 1–2 lat – 11–14 godzin na dobę (w tym drzemki w ciągu dnia),
• u dzieci w wieku 3–5 lat – 10–13 godzin na dobę (w tym drzemki w ciągu dnia),
• u dzieci w wieku 6–12 lat – 9–12 godzin na dobę,
• u młodzieży w wieku 13–18 lat – 8–10 godzin na dobę.

Regularne przesypianie zalecanej liczby godzin sprzyja: poprawie uwagi, zachowania, wyników w nauce, pamięci, regulacji emocjonalnej, jakości życia oraz zdrowia umysłowego i fizycznego. Regularne przesypianie mniejszej liczby godzin wiąże się z zaburzeniami uwagi, zachowania i problemami w nauce. Niedobór snu zwiększa także ryzyko wypadków, urazów, nadciśnienia, otyłości, cukrzycy i dyskomfortu psychicznego. To jak długo śpi dziecko, czy ma problemy z zasypianiem, czy potrzebuje drzemki w ciągu dnia zależy od wielu czynników. Mogą to być geny, temperament – każde dziecko odznacza się indywidualnymi cechami, stan zdrowia, to czy dziecko ma zapewnione odpowiednie warunki do spania i czy nie jest narażone na stresującą atmosferę w domu.

Zapotrzebowanie na sen może wzrastać w okresie choroby. Zdarza się to zwłaszcza w czasie ostrych infekcji przebiegających z gorączką oraz w okresie rekonwalescencji, tj. powrotu do równowagi biologicznej sprzed choroby. Także choroby przewlekłe, zwłaszcza przebiegające z upośledzeniem drożności górnych dróg oddechowych, jak to ma miejsce, np. przy przeroście migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych lub w chorobach alergicznych nosa, mogą zwiększać zapotrzebowanie na sen.

Sen odgrywa olbrzymią rolę w odpowiednim rozwoju dziecka i rodzice powinni monitorować ile godzin na dobę przesypia ich dziecko i dbać o odpowiednie nawyki związane ze snem już we wczesnym dzieciństwie.