Bóle głowy występują u dzieci w każdym wieku, zawsze budząc niepokój wśród rodziców. Mogą być objawem wielu poważnych chorób, natomiast w większości przypadków ból ma charakter pierwotny i nie zwiastuje poważnego zagrożenia dla dziecka. Przedstawiamy najczęstsze przyczyny bólu głowy u dzieci, czym się charakteryzują i jak je rozpoznać.

Rodzaje bólu głowy u dzieci

Bóle głowy u dzieci można podzielić na:

• pierwotne (samoistne) bóle głowy – bóle, których przyczyna jest nieznana, ale ból stanowi objaw zasadniczy, wyróżniamy tutaj: migrenę (mocny, pulsujący ból, któremu towarzyszą mdłości, zaburzenia widzenia, światłowstręt i nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe, ruch nasila ból), napięciowe bóle głowy (pojawiające się w sytuacjach stresogennych lub w czasie lęku incydenty niezbyt silnego bólu uciskowego, obejmującego zazwyczaj skronie lub tylko potylicę, ból nie nasila się – przeciwnie niż w migrenie – pod wpływem ruchu, nie towarzyszą mu zazwyczaj inne objawy) lub klasterowe bóle głowy (pojawiają się napadowo i przybierają postać serii, występują takie objawy jak zaczerwienienie oka, łzawienie, wyciek z nosa lub uczucie jego zatkania, obrzęk powieki, objaw Hornera).
• wtórne bóle głowy – stanowią objaw określonej choroby np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, guza mózgu, rzekomego guza mózgu.
• nerwobóle.

Przyczyny bólu

Do najczęstszych przyczyn bólów głowy są przeziębienie (zapalenie górnych dróg oddechowych), infekcje wirusowe (na przykład grypa czy ospa wietrzna) czy choroby o podłożu bakteryjnym jak angina czy zapalenie płuc, a także zapalenie zatok, jeśli oprócz bólu głowy pojawia się katar i niedrożność nosa, a pochylanie się sprawia dyskomfort. Przy takich symptomach zalecana jest wizyta u lekarza laryngologa. Ból głowy odczuwany w okolicach ucha może świadczyć o rozwijającym się zapaleniu ucha środkowego. Niemowlęta mogą być niespokojne, płaczliwe, zwykle tracą apetyt, mogą pojawić się wymioty, biegunka.

Innymi powodami mogą być niedobór witamin czy pasożyty wydzielające toksyny, powodujące chorobę pasożytniczą (towarzyszą jej też bóle brzucha i bezsenność).

Co ciekawe, dzieci mogą cierpieć na bóle głowy z powodu stresu, który towarzyszy im na przykład w przedszkolu. Tego typu ból dziecko będzie odczuwać w okolicy czoła lub potylicy, najczęściej porą popołudniową lub wieczorem. Gdy rodzic podejrzewa stres jako przyczynę bólu, konieczne jest zgłoszenie się do psychologa.

Przemęczenie, nieregularny sen, długie godziny przed telewizorem, komputerem, za długie przebywanie na słońcu. Wszystkie wymienione czynności mogą być przyczyną bólu głowy u dzieci. W razie symptomów należy skonsultować się z pediatrą. Ważnym zadaniem rodzica jest ograniczenie czasu jakie dziecko spędza przed ekranami urządzeń, wydłużenie spacerów i czasu spędzanego na świeżym powietrzu oraz dbanie o regularny sen dziecka.

Niekiedy ból głowy towarzyszy schorzeniom okulistycznym np. nieleczonej krótkowzroczności, która zmusza oczy do nadmiernego wysiłku, a także nadciśnieniu tętniczemu.

W poszukiwaniu przyczyn bólu głowy zwykle pomija się leki, które często wywołują takie działania niepożądane.

Do objawów alarmujących, które zwiększają ryzyko zaburzeń wewnątrzczaszkowych należą:

• wiek do 3 lat
• występowanie bólu wcześnie rano lub budzenie się z bólem głowy albo z wymiotami
• nasilenie bólu głowy w trakcie wysiłku fizycznego
• nagły początek
• stale nasilający się ból głowy
• objawy zespołów nerwowo-skórnych (fakomatoz), wystąpienie plam café au lait lub odbarwień na skórze.

Każdy czynnik alarmujący powinien wzbudzić podejrzenie poważniejszych zaburzeń, takich jak guz mózgu, ropień, malformacje naczyniowe lub krwawienie.

Jak rozpoznać ból głowy u małego dziecka?

Dziecko do dwóch lat samo nie zakomunikuje o bólu głowy, dlatego ważne jest, aby bacznie obserwować jego zachowanie. Najczęściej malec będzie markotny, podenerwowany i krzykliwy lub odwrotnie – bardzo spokojny i osowiały. Może pojawić się bladość na twarzy i brak apetytu. Często dziecko, które cierpi na ból głowy będzie łapało się rączkami w miejsca bólu.

Jak widać lista przyczyn bólu głowy u dzieci jest bardzo długa. Nie jest łatwo zdiagnozować powód tego stanu, dlatego ważne jest baczne obserwowanie swojej pociechy. Jeżeli dokuczliwość jest silna lub powtarza się, należy bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem.

U większości dzieci z bólem głowy prawidłowe rozpoznanie lekarz może ustalić na podstawie szczegółowego wywiadu i badania neurologicznego. W dalszej kolejności podejmie decyzję o potrzebie wykonywania dodatkowych badań, takich jak badania laboratoryjne, EEG. i badania neuroobrazowe, ponieważ nie wykonuje się ich rutynowo.